و نکات مهم کابل کشی زمینی و صنعتی
1) اصول و روش هاي نصب کابل هاي روي زمین
در هنگام نصب کابل هاي هوایی اصول زیر باید رعایت شوند:
الف) حداقل فاصله بین کابل هاي هم ولتاژ باید به اندازه قطر کابل ضخیم تر مجاور در نظر گرفته شود . در صورتی که ولتاژ کابل هاي موازي متفاوت باشد حداقل فاصله بین دو کابل مجاور باید 30 سانتی متر باشد. بدیهی است کابل هاي هم ولتاژ باید در یک گروه نصب شده و حداقل فاصله فوق الذکر ( 30 سانتی متر) براي گروه هاي متفاوت رعایت شود.
ب) حداکثر تعداد کابل هاي داخل کانال، مجرا یا لوله باید چنان تعیین شود که کشیدن آن ها به آسانی امکان پذیر باشد. با توجه به این اصل توصیه می شود که قطر داخلی مجرا، کانال یا لوله مساوي یا بیش تر از 3 دهم) برابر قطر کابل یا دسته کابل هاي کشیده شده در داخل آن باشد.
پ) در مواردي که کابل از داخل تجهیزات یا تاسیسات فلزي عبور می کند، هر یک از سوراخ ها باید داراي انحناهاي لازم با گلند هاي مناسب باشد تا از ایجاد خراشیدگی در کابل جلوگیري به عمل آید.
ت) در مواردي که لوله کشی ها و مجاري کابل در نقاط انتهایی خود در معرض تغییرات زیاد درجه حرارت قرار می گیرند، مانند تاسیسات تبرید و سردخانه ها یا تجهیزات حرارتی یا تجهیزاتی که در دماي بالا کار می کنند، بایدقسمت مناسبی از لوله کشی یا مجاري کابل به منطقه تبدیل اختصاص داده شده و از گردش هوا بین قسمت هاي گرم تر و قسمت هاي سردتر جلوگیري به عمل آید. اتصال هاي قابل انبساط باید براي جبران انبساط و انقباض حرارتی در مواردي که لازم است پیش بینی شوند.
ث) در موقع نصب یا کشیدن کابل بهتر است تنش یا کشش بر روي هادي ها اعمال شود و از اعمال نیروي کششی به پوشش هادي ها یا حتی به پوشش خارجی آن اجتناب شود. در تاسیساتی که کابل هاي آن به طور دایم تحت نیروي کشش قرار می گیرند استفاده از کابل هاي مجهز به سیم مهار یا مشابه آن که بتواند نیروي کشش را تحمل کنند توصیه می شود.
ج) کابل هایی که به تجهیزات قابل حمل یا متحرك وصل می شوند باید در نقطه اتصال به دستگاه به نحوي بسته و محکم شوند که هیچ نیرویی به ترمینال هاي کابل وارد نشده و از کوتاه شدن یا عقب رفتن عایق یا غلاف کابل جلوگیري به عمل آید. در صورتی که کابل شامل هادي حفاظتی نیز باشد، طول آن باید به قدري باشد که در صورت خراب شدن وسیله بستن کابل، وارد شدن نیرو به ترمینال هادي حفاظتی بعد از ترمینال هاي هادي هاي برق دار ممکن شود . وسیله بستن کابل نباید برق دا ر بود ه و ب ه نحوي ساخت ه شد ه باش د ک ه هی چ نو ع خرابی مکانیکی در کابل بسته شده به وجود نیاورد.
چ) تمام کابل هاي داخل و خارج ساختمان باید یک تکه بوده و استفاده از انواع مفصل و اتصالات مجاز نیست.
نصب کابل روي دیوار و سقف
الف) براي نصب یکرشته کابل بر روي دیوار یا سقف باید از بست هاي کائوچویی دو تکه اي مخصوص کابل استفاده شود به طوري که در محل هاي نصب بست، کابل مستقیماً با دیوار یا سقف تماس نداشته باشد. در مورد نصب چندرشته کابل توصیه می شود که کابل هاي مذکور به صورت موازي روي دیوار یا سقف نصب گردیده و از بست هاي ریلی استفاده شود. حداقل فاصله کابل از دیوار باید دو سانتی متر در نظر گرفته شود.
ب) فاصله کابل ها از یکدیگر باید حداقل دو برابر قطر کابل بزرگ تر(فاصله آزاد) باشد. در مواردي که فاصله مذکور کم تر باشد باید از ضرایب مناسبی براي کاهش ظرفیت جریان مجاز کابل ها استفاده شود.
پ) بست هاي مورد استفاده در صورتی که از نوع عایق دار نباشند بایستی به وسیله غلاف محافظ عایق پوشانده شوند.
ت) اگر کابل ها داراي روکش یا غلاف ترموپلاستیکی باشند، باید اطمینان یافت که هر گیره داراي کفشک هاي محافظ یا سپرهاي مناسب باشد، بدیهی است در صورت عدم وجود چنین سپرهایی، روکش کابل ها می تواند زیر فشار کفشک هاي گیره ها آسیب ببیند.
ث) در مواردي که ساختمان داراي سقف کاذب است، نصب کابل بر روي سقف کاذب به هیچ وجه مجاز نیست و باید به سقف اصلی ساختمان تکیه داده شود.
ج) فاصله اي که به علت استفاده از بست هاي ریلی یا دو تکه اي بین کابل و دیوار (یا سقف) ایجاد گردیده، باید درگوشه ها (داخلی و خارجی) با نصب دو عدد بست به فاصله ده سانتی متر از طرفین گوشه عیناً حفظ و رعایت شود.
چ) کابل ها باید در برابر تابش مستقیم آفتاب داراي نوعی حفاظ باشند.
نصب کابل روي سینی کابل
الف) ابعاد سینی هاي کابل باید از نظر مکانیکی با توجه به وزن کابل ها و همچنین در صورت لزوم با در نظر گرفتن شرایط نصب، تعمیرات و رسیدگی انتخاب شود ، ولی به طور کلی سینی هاي کابل باید با ور ق آهن 1 میلی متر ساخته شده و در صورت آویزبودن، توسط میله هاي فولادي / گالوانیزه مشبک و به ضخامت حداقل 5 به قطر حداقل 6 میلی متر در فاصله هاي حداکثر یک متر نگاه داشته شود.
ب) سینی هاي کابل چند طبقه باید با توجه به عرض آن به نحوي انتخاب شوند که دسترسی به کابل ها حداقل از یک طرف امکان پذیر باشد. فاصله بین سینی هاي دو طبقه باید حداقل 30 سانتی متر باشد.
پ) هنگام نصب کابل ها بر روي سینی کابل، کابل ها باید در نزدیکی هر محل تغییر جهت، سه راه یا چهارراه یا 1 متر در مسیرهاي قائم به / انتهاي هر مسیر افقی یا قائم و همچنین به فاصله 10 متر در مسیرهاي افقی و 5 سینی ها محکم شوند.
ت) نحوه هم بندي تکمیلی سیستم هاي هدایت کابل باید مطابق الزامات فصل 13 باشد.
ث) به منظور پیشگیري از آسیب رسیدن به عایق سیم یا کابل، استفاده از بست فلزي بدون روکش لاستیکی
مجاز نیست.
2) اصول و روش هاي نصب کابل هاي زیر زمینی
هنگام نصب کابل هاي زمینی اصول زیر باید رعایت شوند:
الف) به منظور جلوگیري از تکان هاي شدید قرقره هاي کابل در هنگام حمل به کارگاه یا محل نصب، باید قرقره ها به خوبی گوه گذاري شوند . پیش از تحویل قرقره کابل ها ، ضروري است بررسی شود که هیچ گونه آسیبی به قرقره ها و کابل ها وارد نشده باشد. بردار نشانگر رسم شده بر روي بدنه قرقره، راستاي غلتاندن قرقره را نشان می دهد. اگر قرقره در راستاي مخالف غلتانده شود لایه هاي کابل پیچیده شده بر روي قرقره، شل می شوند.
ب) در هنگام حمل قرقره هاي کابل به جایگاه نصب، بهتر است که از کابل کش ها یا یدك کش حامل کابل که به وسایل سوار و پیاده کردن قرقره مجهزند، استفاده کرد. در غیر این صورت به منظور پیاده سازي قرقره هاي کابل باید جرثقیل یا سطح شیب دار به کار گرفته شود.
پ) حداقل فاصله بین کابل فشار ضعیف یا فشار متوسط یا جریان ضعیف زیرزمینی از لوله هاي گاز، بخار، آب، و سوخت باید 30 سانتی متر باشد.
ت) در مواردي که کابل با کابل دیگر (به خصوص کابل هایی با ولتاژ متفاوت) یا لوله هاي گاز، آب و غیره تقاطع داشته باشد باید از یک لوله محافظ، به طول یک متر استفاده نموده و کابل از داخل این لوله محافظ عبور کند. همچنین، در مواردي که کابل از زیر جاده ها، محوطه هاي مفروش به هر نحو یا از زیر سنگفرش عبور کند، باید در زیر سطح مفروش یا جاده براي کل طول هر کابل لوله محافظ از جنس پلاستیک صلب یا سیمان پیش بینی 1 (یک و سه دهم) کم تر / شود. نسبت قطر لوله محافظ در موارد فوق الذکر به قطر کابل مربوطه نباید از حدود 3 باشد. در محل هاي خروج کابل از داخل لوله، باید براي حفاظت کابل در برابر ساییدگی ناشی از تماس با لبه لوله نوعی بالشتک در نظر گرفت. لازم به یادآوري است که در این گونه موارد باید یک لوله محافظ اضافی خالی به منظور کابل کشی هاي آینده پیش بینی شود و در این لوله، یک مفتول گالوانیزه نمره 4 که طول آن در هر طرف یک متر بیش از طول لوله مزبور باشد قرار داده شود.
ث) تغییر جهت کانال هاي کابل ها باید به نحوي باشد که با شرایط مربوط به خم کردن کابل ها (مندرج در این فصل) مطابقت کند. تعداد کابل هایی که در داخل هر کانال نصب می شوند باید چنان تعیین شود که بازدید و تعویض آن ها به سهولت امکان پذیر باشد.
ج) در مواردي که کابل از داخل تجهیزات یا تاسیسات فلزي عبور می کند ، هر یک از سوراخ ها باید داراي انحناهاي لازم با گلند هاي مناسب باشد تا از ایجاد خراشیدگی در کابل جلوگیري به عمل آید.
چ) تمام کابل هاي داخل و خارج ساختمان باید یک تکه بوده و از نصب مفصل (دوراهه) روي آن ها خودداري شود. استفاده از مفصل در موارد استثنایی و پس از تایید دستگاه نظارت مجاز خواهد بود.
ح) فاصله جدایی از نقطه نظر سازگاري الکترومغناطیسی باید مطابق الزامات فصل 14 باشد.
نصب کابل در داخل کانال خاکی
الف) براي نصب کابل ها در داخل کانال خاکی ابتدا باید کانال مورد نظر با ابعاد مشخص شده در نقشه مربوط حفر و کف آن به ضخامت 10 سانتی متر ماسه ریزي و کابل ها بر روي آن خوابانده شود. آنگاه، روي کابل ها نیز با « توجه مسیر کابل » 10 سانتی متر ماسه نرم پوشانیده شده و یک نوارپلاستیکی اخطار که بر روي آن عبارت نوشته شده کشیده شود. سپس به منظور محافظت کابل یک ردیف آجر به عرض 22 سانتی متر (طول آجر عمود بر محور کابل)، یا یک ردیف دال بتونی بر روي نوار مزبور چیده و سپس روي آن را خاك ریزي کرده و بکوبند.
ب) عرض کانال حفر شده به منظور نصب کابل هاي زیرزمینی بستگی به تعداد کابل هایی خواهد داشت که در مجاورت هم قرار می گیرند. همچنین، عمق کابل از سطح زمین بستگی به تعداد کابل هایی دارد که روي یکدیگر قرار می گیرند. فاصله بالاترین کابل فشار ضعیف زیرزمینی از سطح زمین، در زیر سطح تمام شده پیاده رو نباید از 70 سانتی متر کم تر و در زیر سطح خیابان نباید از یک متر کم تر باشد.
پ) اگر تعداد کابل ها در داخل کانال خاکی زیاد باشد، بهتر است به جاي قراردادن کابل ها بر روي یکدیگر، کابل ها مجاور هم کشیده شود. حداقل فاصله کابل هاي زیرزمینی از یکدیگر در صورتی که دو کابل هم ولتاژ باشد باید 10 سانتی متر و در صورتی که یک کابل، کابل فشار ضعیف و دیگري کابل فشار متوسط یا کابل جریان ضعیف (دو کابل مجاور با ولتاژهاي متفاوت) باشد، 30 سانتی متر در نظر گرفته شود، (منظور از فاصله دو کابل فاصله هوایی بین آن دو است) در مواردي که چند کابل به موازات یکدیگر در یک سطح افقی کشیده می شود باید ضمن رعایت فواصل مجاز، تمامی سطح کابل ها با آجر پوشیده شود و در مورد کابل هاي جانبی، حداقل نصف طول آجر از مرکز کابل به سمت خارج قرار گیرد. به جاي آجر می توان از دال بتونی مناسب یا مصالح دیگري که تصویب شده باشد استفاده کرد.
ث) در مواردي که کابل فشار ضعیف و کابل فشار متوسط در یک کانال خاکی زیرزمینی نصب می شوند، کابل فشار متوسط نباید مستقیماً در زیر کابل فشار ضعیف قرار گرفته و عمق دفن کابل فشار متوسط باید حداقل 0.3 متر بیش تر از کابل فشار ضعیف باشد. در این گونه موارد، باید کانال به شکل پله اي (دو تراز متفاوت) حفر و کابل فشار متوسط در بستر پایینی و کابل فشار ضعیف در بستر بالایی خوابانده شود. بدیهی است تمام اصول و روش هاي مربوط به نصب کابل هاي فشار ضعیف و متوسط در مورد هر کدام از کابل هاي مذکور باید دقیقا رعایت شود.
ج) تمام کابل ها به ویژه کابل هاي تک هسته اي نباید پس از خواباندن خیلی ترنگ (حالت کشیده صاف) شود و لازم است اندکی پیچ و تاب داشته باشد تا بتوانند انبساط و انقباض طولی را که درمدت دوره هاي گرمایشی به واسطه بار کامل، رخ می دهد، به آسانی تحمل کند.
چ) کابل هایی که بدون هیچ نوع حفاظت مکانیکی اضافی مستقیما در زمین دفن می شوند باید داراي زره فلزي باشند. کابل هایی که با استفاده از حفاظت مکانیکی اضافی (آجر یا دال بتونی) در زمین دفن می شوند باید داراي غلاف محافظ باشند. مسیر این گونه کابل ها باید به نحوي علامت گذاري شود که در صورت کندوکاو بعدي، محل آن مشخص باشد.
ح) پیمانکار موظف است که قبل از شروع به حفر و کندن کانال خاکی تمام نقشه هاي تاسیساتی اجرا شده قبلی در محوطه عملیات خود را از دستگاه هاي اجرایی مربوطه دریافت و با توجه به آن اقدام به حفر کانال کند به طوري که هیچ گونه لطمه اي به تاسیسات موجود وارد نشود.
خ) هنگام حفر کانال خاکی براي نصب کابل ها باید آسفالت یا سیمان یا پوشش، کنده شده و در یک سمت گودال در فاصله حداقل یک متري انباشته شود تا هر گونه فعالیت آزاد براي خواباندن کابل امکان داشته باشد. 0 متري / همچنین، سایر مواد خاك برداري شده (یعنی خاك وغیره) در سمت دیگر گودال و در فاصله حداقل 3 انباشته گردند تا کارگران از لغزش و افتادن در گودال در امان باشند.
د) در مواردي که به منظور خواباندن کابل ها قسمتی از جاده آسفالته یا پیاده رو باید خاك برداري شود پیمانکار موظف است پس از تکمیل کار کابل کشی جاده آسفالته یا پیاده رو را تعمیر و به حالت اول برگرداند.
نصب کابل در داخل کانال پیش ساخته
الف) کانال هاي پیش ساخته کابل کشی می تواند به صورت آدم رو یا معمولی، ساخته شده از آجر با اندود سیمانی یا بتونی باشد.
ب) به منظور دفع آب هایی که ممکن است در کف کانال هاي پیش ساخته جمع شود باید کف شورهاي مناسبی که به سیستم فاضلاب یا چاه جذب آب متصل باشند در فواصل حداکثر 40 متري از یکدیگر پیش بینی و نصب شود.
پ) براي هدایت آب هاي احتمالی، کف کانال هاي پیش ساخته بایستی داراي شیب برابر نیم الی یک صد در جهت کف شورهاي پیش بینی شده باشند.
ت) به منظور پرهیز از تماس مستقیم کابل ها با کف کانال پیش ساخته معمولی باید در کف کانال و در فواصلی حداکثر برابر با 60 سانتی متر اتکایی از لوله فولاد گالوانیزه یا پروفیل ناودانی (آلومینیومی یا فولاد گالوانیزه) با ارتفاع 10 سانتی متر از کف کانال پیش بینی و نصب گردیده و سپس کابل ها روي اتکاهاي مذکور خوابانده شوند.
ث) کانال هاي پیش ساخته معمولی در موتورخانه ها، پست هاي برق، اتاق یا سالن هاي مولد برق و غیره باید داراي درپوش هاي قابل برداشت از ورق آهن آجدار با دستگیره مناسب در تمام طول کانال باشد.
ج) به منظور نصب کابل در کانال هاي پیش ساخته شده آدم رو بایستی از قطعات پیش ساخته فولاد گالوانیزه با نصب مجزا همراه با بست هاي مناسب استفاده شود یا این که هم زمان با ساخت کانال، در تمام طول دیواره کانال و حداکثر هر 2 متر، یک پروفیل ناودانی به عرض 10 سانتی متر و به طول برابر با ارتفاع کانال (از کف تا زیر سقف کانال) پیش بینی و نصب شود تا بعداً متناسب با نوع و تعداد کابل هاي مورد نیاز، اسکلت کابل کشی، بازوها، نگاهدارنده ها و سینی کابل را بتوان بدون تخریب روي ناودانی هاي مذکور نصب کرد.
چ) تمام کابل کشی ها بایستی روي سینی کابل انجام شده و تمام اصول نصب مندرج در بخش هاي نصب کابل روي زمین و نصب کابل روي سینی کابل باید دقیقاً رعایت شوند.
ح) تمام کانال هاي پیش ساخته آدم رو باید داراي سیستم روشنایی مناسب و پریزهاي برق در فواصل مناسب بوده و همچنین در صورت امکان براي تماس با خارج در صورت لزوم ، پریزهاي تلفن در فواصل مناسب پیش بینی و نصب شوند.
خ) در کانال هاي پیش ساخته شده آدم رو، در صورتی که علاوه بر تاسیسات برقی از تاسیسات مکانیکی و غیره نیز استفاده می شود باید حتی الامکان در یک دیواره تاسیسات برقی و در دیواره مقابل تاسیسات دیگر نصب شود. در صورتی که امکان نصب به طریق فوق نباشد باید حداقل تاسیسات مذکور در دو ارتفاع متفاوت و به صورت مستقل و جدا از هم نصب شوند، به طوري که تاسیسات برقی در ارتفاع بالاتر از تاسیسات مکانیکی نصب شده باشند. (جهت مطالعه بیش تر به نشریه 369 – ضوابط احداث تونل تاسیسات مشترك شهري مراجعه شود).
د) با توجه به اینکه امکان آتش سوزي و گسترش آتش در کانال ها و مجاري کابل همیشه وجود دارد، این مجاري باید حداقل در نقطه ورودي به اتاقک هاي تجهیزات و فرمان، پست هاي برق و غیره، با دیواره هاي مقاوم در برابر حریق مسدود گردند.
نصب کابل در داخل شافت
براي نصب کابل روي دیواره شافت، تمام اصول و روش هاي تعیین شده مندرج در بخش نصب کابل روي دیوار، به خصوص نصب در حالت قائم، دقیقاً رعایت شود.
